NOTATNIK
KONSTANTEGO ILDEFONSA GAŁCZYŃSKIEGO
Notatnik Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego jest utworem wyjątkowym w twórczości poety. Pisany był w niezwykłych okolicznościach, kiedy poeta nie był pewien jutrzejszego dnia, a bardziej odległa przyszłość niż dzień jutrzejszy, była zasnuta gęstą nieprzenikliwą zasłoną. Nie był pewien swego losu, żył w całkowitej niewiedzy o losie najbliższych w okupowanej Polsce. Wtłoczony w ramy życia, którego nie znał, pozbawiony wartości uznawanych przez siebie za nadrzędne (lektury, książki), prowadził egzystencję niemal na pograniczu dwóch światów — brutalnej rzeczywistości i fantazji stojąc niczym na dwóch przęsłach mostu. Odzwierciedleniem tych przenikających się, a jednocześnie rozdartych bytów jest właśnie Notatnik.
Z jego lektury wyłania się nieznane oblicze poety. Uważany dotychczas za lekkoducha i kpiarza, ukazuje się czytelnikowi jako postać tragiczna, głęboko cierpiąca; jednocześnie jako patriota i człowiek odważny, mówiący zawsze to, co myśli i czuje. Jako człowiek ujmujący się i czujący odpowiedzialność za innych współtowarzyszy niedoli.
Warto też zauważyć, że Notatnik był wyjątkowy także dla samego twórcy: jako jedną z paru zaledwie rzeczy przywiózł go z wędrówki poobozowej przez kraje Europy Zachodniej, podczas gdy wiele innych przedmiotów, np. listy od żony, utracił.
Przeczytaj . . .
Jak jest forma literacka tego utworu? Czy jest to notatnik, dziennik, czy może też jest przykładem innej formy. Jest to utwór słabo zbadany, brakuje o nim rzetelnych opracowań. Po części spowodowane jest to tym, że po raz pierwszy został on opublikowany w 2003 roku, zgodnie z życzeniem Natalii Gałczyńskiej, aby ujrzał on światło dzienne 50 lat po śmierci poety.
Bardzo ciekawą kwestią jest problem, jakie było przeznaczenie Notatnika. Czy praca nad nim wynikała po prostu z potrzeby kontaktu ze słowem pisanym, a więc głównym tworzywem działalności Gałczyńskiego, zapisem ówczesnego stanu poety, czy może autor kierował się chęcią zanotowania swoich przemyśleń (na wiele różnych kwestii), aby móc w przyszłości ten materiał wykorzystać pisarsko. Pisany on był dokładnie przez trzy miesiące od 18.8.1941 do 18.11.1941 podczas pobytu poety w obozie Altengrabow. Można zatem zastanawiać się, czy jest to dzieło skończone, czy też autor stracił ochotę do pisania i przerwał nad nim pracę.
Wydaje się, że odpowiedzi na te kwestie przynosi lektura samego Notatnika…
Więcej . . .
11 zachowanych listów poety do żony z obozu Altengrabow.
Przeczytaj . . .